ਵਿਸ਼ਵ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ, ਆਪਣੇ ਧਰਮ, ਦੇਸ਼, ਮਨੁੱਖੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ, ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ, ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ “ਸਵੈ” ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸਥਾਨ ਵਿਲੱਖਣ ਅਤੇ ਸਦੀਵੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਚਾਦਰ, ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਢਾਲ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਪਿਤਾ ਵਰਗੀਆਂ ਉਪਮਾਵਾਣ ਦਿੱਤਿਆਂ ਗਇਆਂ ਹਨ।
ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ ਸਿੱਖ ਨਾਨਕਸ਼ਾਹੀ ਕੈਲੰਡਰ (ਜੰਤਰੀ) ਸੰਮਤ 557 ਅਨੁਸਾਰ ਵੈਸਾਖ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੰਚਮੀ ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ।ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਬਚਪਨ ਦਾ ਨਾਮ ਤਿਆਗਮਲ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਇੱਕ ਸੰਤ, ਵਿਚਾਰਸ਼ੀਲ, ਉਦਾਰ ਅਤੇ ਨਿਡਰ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ। ਉਸਨੇ 24 ਨਵੰਬਰ, 1675 ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਛਾਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ – “ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਝੁਕਿਆ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ”।
ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੇ ਮਹਾਨ ਪਾਪੀ ਅਤੇ ਜ਼ਾਲਮ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ ‘ਤੇ ਝੁਕਿਆ ਨਹੀਂ, ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿਰ ਕਲਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਬਹੁਤ ਹੀ ਚਲਾਕ ਅਤੇ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਇਕੱਠ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਾਰਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ‘ਸ਼ੀਸ਼ਗੰਜ ਗੁਰਦੁਆਰਾ’ ਉਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਫ਼ਸੀਲ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਬਹਿਬ ਦਾ ਸਿਰ ਕਲਮ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ।
ਦਰਅਸਲ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਇਬਲਿਸ (ਅਲ ਸ਼ੈਤਾਨ) ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦਾ ਨਾਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਪਾਪੀ, ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜ਼ਾਲਮ, ਚਲਾਕ, ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਅਤੇ ਪਿਸ਼ਾਚ ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਕ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਉੱਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਧੱਬਾ ਹੈ। ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਬਦਨਾਮ ਕਾਤਲ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਖਸ਼ਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚੋਂ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਕੇ ਇਸਲਾਮ ਫੈਲਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਮਥੁਰਾ, ਗੁਜਰਾਤ, ਉੜੀਸਾ, ਬਨਾਰਸ, ਬੰਗਾਲ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਮੇਤ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ।
ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ‘ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਟੈਕਸ ਲਗਾਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਮੱਥੇ ਤੋਂ ਤਿਲਕ ਪੂੰਝ ਦੇਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਵਿੱਤਰ ਧਾਗਾ ਉਤਾਰ ਦੇਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਕਰਵਾਉਣ। ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਹਰ ਰੋਜ਼, ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਗਲੇ ਤੋਂ 1.25 ਮਣ ਪਵਿੱਤਰ ਧਾਗਾ (ਲਗਭਗ 46 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ) ਕੱਢ ਕੇ (ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਰਨ ਜਾਂ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ) ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੇ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਅਜਿਹੇ ਔਖੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ, 500 ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਆਨੰਦਪੁਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਦੇ ਦਰਦਨਾਕ ਅੱਤਿਆਚਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਗੂ ਪੰਡਿਤ ਕਿਰਪਾ ਰਾਮ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅੱਗੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ – “ਦੀਨਬੰਧੂ! ਸਾਨੂੰ ਰਾਜਾ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮ ਤੋਂ ਬਚਾਓ, ਉਸਨੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।” ਗੁਰੂ ਜੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣਾ ਧਰਮ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਗੱਲਬਾਤ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, “ਪਿਤਾ ਜੀ, ਇਹ ਕੌਣ ਹੈ? ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹੋ?”
“ਪੁੱਤਰ! ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।” – ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ। “ਇਹ ਕਿਉਂ ਹੈ ਪਿਤਾ ਜੀ?” ਬੱਚੇ ਗੋਬਿੰਦ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ। ਗੁਰੂ ਜੀ – “ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸਲਾਮ ਹੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਸੱਚਾ ਧਰਮ ਹੈ।” ਬਾਲ ਗੋਬਿੰਦ – “ਪਿਤਾ ਜੀ, ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਉਸਦੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਰੋਕ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?” ਗੁਰੂ ਜੀ – “ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨਾਲ ਹੀ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।”
“ਪਿਤਾ ਜੀ, ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੋਰ ਕੌਣ ਹੈ ਜੋ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਬਲੀਦਾਨ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ?” ਬਾਲ ਗੋਬਿੰਦ ਨੇ ਸਹਿਜਤਾ ਨਾਲ ਕਿਹਾ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਇਸ ਦਲੇਰ ਅਤੇ ਦਲੇਰ ਜਵਾਬ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਜਾਓ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਹਾਕਮ ਇਫਤਿਖਾਰ ਖਾਨ ਨੂੰ ਕਹੋ ਕਿ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾ ਲਵੇ, ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਣ ਜਾਵਾਂਗੇ।” ਹਤਾਸ਼ ਅਤੇ ਉਦਾਸ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਿਤਾਂ ਨੇ ਰਾਹਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ।
ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਿਆ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਇਫਤਿਖਾਰ ਖਾਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਫਤਿਖਾਰ ਖਾਨ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ। ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਕੇ ਦਿੱਲੀ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਲਈ ਇਨਾਮ ਦਾ ਐਲਾਨ ਵੀ ਕੀਤਾ।
ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਉਦੋਂ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਤੁਲੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਤੁਲੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਿਤ ਇਸਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਲੈ ਲਈ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਆਪਣੇ ਤਿੰਨ ਚੇਲਿਆਂ ਸਮੇਤ ਆਨੰਦਪੁਰ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋਏ।
ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਕੇ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਕੈਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਿੰਜਰੇ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਸਲਤਨਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਸਭ ਵਿਅਰਥ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਅੱਗੇ ਝੁਕੇ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਅਤੇ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਚੇਲਿਆਂ ਨੂੰ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੇਲਿਆਂ ਦਾ ਸਿਰ ਕਲਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਆਪ ਜੀ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰ ਦਾ ਕੋਈ ਨਿਸ਼ਾਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਭਰਾ ਮਤੀ ਦਾਸ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਦੇ ਦੋ ਟੁਕੜੇ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਉਸਦੇ ਭਰਾ ਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਤੀਜੇ ਭਰਾ ਸਤੀ ਦਾਸ ਦਾ ਵੀ ਦਰਦਨਾਕ ਅੰਤ ਹੋਇਆ ਪਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਈ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੇ 8 ਜੁਲਾਈ, 1675 ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ 10ਵਾਂ ਗੁਰੂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਇਹ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੇ “ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਦੀ ਲੜਾਈ” ਵਿੱਚ ਮੁਗਲ ਫੌਜ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। 16 ਅਪ੍ਰੈਲ 1664 ਨੂੰ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਬਣਨ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਉਪਦੇਸ਼ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ‘ਧਰਮ ਦਾ ਮਾਰਗ ਸੱਚ ਅਤੇ ਜਿੱਤ ਦਾ ਮਾਰਗ ਹੈ।’
ਇਹ ਬਹੁਤ ਦੁਖਦਾਈ ਅਤੇ ਮੰਦਭਾਗਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣਾ ਸਭ ਕੁਝ ਵਾਰ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਕੁਝ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਾਗਦਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕੀਤੇ ਸਿੱਖ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਲਈ ਈਸਾਈਆਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਿਲਾ ਰਹੇ ਹਨ; ਇਸਦੀ ਇੱਕ ਸਪੱਸ਼ਟ ਉਦਾਹਰਣ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ।
ਵੱਖਵਾਦੀ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਪੰਨੂ ਨੇ ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਉਡਾਉਣ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਵੱਖਵਾਦੀ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤਿੰਨ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ, ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ, ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਵਸ ਦੀ ਦਿਲ ਨੂੰ ਛੂਹ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਪਰ ਬਹਾਦਰੀ ਭਰੀ ਗਾਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਹੀ ਗੁੰਮਰਾਹ ਹੋਏ ਵੱਖਵਾਦੀ ਸਿੱਖ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਆ ਸਕਣਗੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਭਟਕਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣਗੇ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁੱਧੀ ਦੇਵੇ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ, “ਜਿੱਤ ਅਤੇ ਹਾਰ ਤੁਹਾਡੀ ਸੋਚ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ… ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਹ ਹਾਰ ਹੈ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਹ ਜਿੱਤ ਹੈ।”
