The Five Eyes: Five Eyes ਇਹ ਇੱਕ ਪਬਲਿਕ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕਾ, ਕੈਨੇਡਾ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪਰ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਪਬਲਿਕ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਬਣੇ ਇਸ ਗਰੁੱਪ ਰਾਹੀਂ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਦਾਦਾਗਿਰੀ ਕਰਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦੇਸ਼, ਆਪਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਜਾਸੂਸੀ, ਫੋਨ ਟੈਪਿੰਗ, ਗੁਪਤ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਸਿਵਲ ਖੁਫੀਆ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਸਟਿਨ ਟਰੂਡੋ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿਰੁੱਧ ਵਰਤਣ ਦੀ ਅਸਫਲ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਠੋਕਵਾਂ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ The FIVE EYES ਦੀ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸਧਾਰਨ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਮਝਿਏ ਤਾਂ Five Eyes ਪੰਜ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਹੈ ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਜਾਸੂਸੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਜਾਸੂਸੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਇਨਪੁਟਸ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵੱਲੋਂ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਬੁਲਾਈ ਗਈ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ‘ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅਲਗਾਵਵਾਦੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਨਿੱਝਰ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ‘ਚ ਭਾਰਤੀ ਡਿਪਲੋਮੈਟਾਂ ਦੀ ਕਥਿਤ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਬਾਰੇ ਕੈਨੇਡਾ ਨੂੰ ਜੋ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਇਨਪੁਟ ਮਿਲੇ, ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਉਸ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ Five Eyes ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ। Five Eyes ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ-2 ਦੌਰਾਨ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਈਆ ਸੀ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਇੱਕ ਸੁਪਰ ਪਾਵਰ ਬਣ ਕੇ ਉੱਭਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸੋਵੀਅਤ ਰੂਸ ਅਮਰੀਕੀ ਦਬਦਬੇ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉਭਰਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਲੋੜ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਈ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੀ ਟੋਹ ਕਰ ਸਕਣ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅਜਿਹੀ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ ਜੋ ਨੀਤੀ ਅਤੇ ਨਿਯਮਾਂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰ ਸਕੇ। ਫਿਰ ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿਚ ਸਾਂਝਾ ਕਰ ਸਕਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਮਝੇ ਗਏ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰ ਸਣ।
ਚੀਨ ਦੇ ਉਭਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ ਮੰਚ ‘ਤੇ ਆਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ। ਇਸ ਲੋੜ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਾਲ 1943 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਬਰਤਾਨੀਆ ਦਰਮਿਆਨ ਇੱਕ ਸੰਧੀ ਹੋਈ। ਇਸ ਸੰਧੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਿਗਨਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਏ। ਇਹ ਸੰਧੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼-ਯੂ.ਐਸ. ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਐਗਰੀਮੈਂਟ (BRUSA) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1946 ਵਿੱਚ, ਸੰਚਾਰ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਯੂਕੇਯੂਐਸਏ ਹੋ ਗਿਆ।
ਕੈਨੇਡਾ 1948 ਵਿੱਚ ਇਸ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ। ਫਿਰ 1956 ਵਿਚ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਇਸ ਕਲੱਬ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ Five Eyes ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀ ਇੰਨੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ, ਪਰ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਖਬਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਹ ਸਭ 1980 ਤੱਕ ਚੱਲਦਾ ਰਿਹਾ। ਭਾਵ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਬਰਤਾਨੀਆ 1950 ਤੋਂ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਜਾਸੂਸੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਪਰ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸਾਲ 2010 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ UKUSA ਸਮਝੌਤੇ ਦੀਆਂ ਫਾਈਲਾਂ ਜਾਰੀ ਹੋਈਆਂ ਤਾਂ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ।
ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ Five Eyes ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਦਬਾਅ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਸਕ੍ਰਿਪਟ ‘ਤੇ ਚੱਲਦਿਆਂ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਨਿੱਝਰ ਮਾਮਲੇ ‘ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹਿੱਤਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤਾ। ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅਲਗਾਵਵਾਦੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦੀ ਜਾਂਚ ‘ਚ ਭਾਰਤ ਕੈਨੇਡਾ ਨੂੰ ਸਹਿਯੋਗ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ। ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਮੈਥਿਊ ਮਿਲਰ ਦੀ ਇਹ ਟਿੱਪਣੀ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਓਟਵਾ ਵਿਚਾਲੇ ਡੂੰਘੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਵਿਵਾਦ ਦਰਮਿਆਨ ਆਈ ਹੈ।
ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਨੇ ਵੀ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਨਿੱਝਰ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਵਿਵਾਦ ‘ਤੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ‘ਫਾਈਵ ਆਈਜ਼’ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚੋਂ ਦੂਜਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਵਿੰਸਟਨ ਪੀਟਰਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤੇ ਕਥਿਤ ਅਪਰਾਧਿਕ ਵਿਵਹਾਰ, ਜੇਕਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਵੱਲੋਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਗਿਆ।
