Veer Savarkar Jayanti: ਵੀਰ ਸਾਵਰਕਰ ਦੀ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਹਰ ਸਾਲ 28 ਮਈ ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 1883 ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਨਾਸਿਕ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਮ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ, ਰਾਜਨੇਤਾ, ਲੇਖਕ, ਵਕੀਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਹਾਨ ਕਾਰਜਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਦਾ ਲਈ ਦਰਜ ਹੋ ਗਿਆ। ਵੀਰ ਸਾਵਰਕਰ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਂ ਵਿਨਾਇਕ ਦਾਮੋਦਰ ਸਾਵਰਕਰ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਅੱਜ ਵੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਲਈ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮਦਿਨ ਦੇ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ 10 ਅਹਿਮ ਗੱਲਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ।
ਵੀਰ ਸਾਵਰਕਰ ਦਾ ਪੂਰਾ ਬਚਪਨ ਬਹੁਤ ਸਾਦਾ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾਮੋਦਰ ਪੰਤ ਸਾਵਰਕਰ, ਮਾਤਾ ਰਾਧਾਬਾਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਗਣੇਸ਼ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਵਿਨਾਇਕ ਸਿਰਫ਼ 8 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਹਿਰਾ ਸਦਮਾ ਲੱਗਾ। 7 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਵੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੰਝ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ‘ਚ ਭੂਚਾਲ ਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਕਠਿਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਇੱਥੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ।
ਵੀਰ ਸਾਵਰਕਰ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ 10 ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲਾਂ
1. ਵੀਰ ਸਾਵਰਕਰ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ, ਤਿਰੰਗੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਧਰਮ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਾਜੇਂਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਵੀ ਮਿਲ ਗਈ।
2. ਵੀਰ ਸਾਵਰਕਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਉਭਰਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਰਬਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਸੋਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਛੂਤ-ਛਾਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਤਕਰੇ ਵਰਗੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।
3. ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਹ ਕਵੀ ਵੀ ਸਨ। ਵੀਰ ਸਾਵਰਕਰ ਨੇ ਅੰਡੇਮਾਨ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਦੌਰਾਨ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਉੱਤੇ ਕੋਲੇ ਅਤੇ ਮੇਖਾਂ ਨਾਲ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆਂ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਂਦਾ ਵੀ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾਅ ਹੋ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਮੁੜ ਲਿਖੀਆਂ।
4. ਵਿਨਾਇਕ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਪੜ੍ਹਨ-ਲਿਖਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ‘ਦਿ ਇੰਡੀਅਨ ਵਾਰ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਪੈਂਡੈਂਸ 1857’ ਲਿਖੀ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ।
5. ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਵਿਨਾਇਕ ਨੇ ਆਪਣੀ ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਯਮੁਨਾਬਾਈ ਨਾਲ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
6. ਵੀਰ ਸਾਵਰਕਰ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਕੱਟੀ ਸੀ। ਇਹ ਸਜ਼ਾ ਉਮਰ ਕੈਦ ਸੀ। ਸਜ਼ਾ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਨਿਡਰ ਹੋ ਕੇ ਕੌਮ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੁਣਿਆ।
7. ਵੀਰ ਸਾਵਰਕਰ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾੜਿਆ, ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ।
8. ਵਿਨਾਇਕ ਦਾਮੋਦਰ ਦਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਤੀ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ ਬੀਤਿਆ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਉੱਤੇ ਹਾਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੱਤਾ। ਪੂਰੀ ਇਕਾਗਰਤਾ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਰਾਜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
9. ਸਾਵਰਕਰ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਸੀ, ਸਾਲ 1904 ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਬਣਾਈ ਜਿਸਦਾ ਨਾਂਅ ਅਭਿਨਵ ਸੰਗਠਨ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖਤਾ, ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਵਰਗੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਣਾ ਵੀ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਚੰਗਿਆੜੀ ਬਲ ਸਕੇ।
10. ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਤਮਕਥਾ ‘ਮੇਰਾ ਆਜੀਵਨ ਕਾਰਾਵਾਸ’ ਨਾਂਆ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਕਈ ਪਹਿਲੂਆਂ ਬਾਰੇ ਪਾਠਕਾਂ ਅੱਗੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਸ ਮਹਾਨ ਸਪੂਤ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਵੀਰ ਸਾਵਰਕਰ ਦੀ ਮੌਤ 26 ਫਰਵਰੀ 1966 ਨੂੰ ਹੋਈ ਸੀ।
