ਭਾਰਤ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਚੌਥੇ ਨੰਬਰ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੂਚੀ ‘ਚ ਪਹਿਲਾ ਨੰਬਰ ਅਫਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ ਨਾਈਜੀਰੀਆ ਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ ਦਾ ਅਤੇ ਤੀਜਾ ਨੰਬਰ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਹੈ। 140 ਕਰੋੜ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਕਾਰਜ-ਸ਼ਕਤੀ ਕਾਰਨ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਕੁਝ ਚਿੰਤਾ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਘਟਦੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ
ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਔਸਤ ਉਮਰ, ਜੋ ਕਿ 24 ਸਾਲ ਸੀ, ਹੁਣ ਵਧ ਕੇ 29 ਸਾਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਾਲ 2024 ਵਿੱਚ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ 1% ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗੀ, ਜੋ ਕਿ 1951 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਫਿਰ 1951 ਵਿੱਚ ਇਹ 1.25% ਸੀ। ਇਹ 1972 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 2.2% ਸੀ।
2021 ਨਾਲੋਂ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ
ਜੇਕਰ ਸਾਲ 2021 ‘ਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਵਿਕਾਸ ਦਰ 1.63 ਫੀਸਦੀ ਸੀ। ਪਿਛਲੀ ਜਨਗਣਨਾ ਸਾਲ 2011 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 121.1 ਕਰੋੜ ਸੀ। ਇਹ ਆਬਾਦੀ ਹੁਣ ਵਧ ਕੇ ਲਗਭਗ 142 ਕਰੋੜ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਐਸਬੀਆਈ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ‘ਤੇ ਤਾਜ਼ਾ ਖੋਜ ਰਿਪੋਰਟ ‘ਚ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ।
ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ
- 60 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2050 ਤੱਕ 347 ਮਿਲੀਅਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗੀ।
- ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2036 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 12.5% ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।
- ਸਾਲ 2050 ਤੱਕ ਇਹ ਸੰਖਿਆ 19.4% ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗੀ।
- 2010 ਵਿੱਚ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 91.6 ਮਿਲੀਅਨ ਸੀ।
- 2025 ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਧ ਕੇ 158.7 ਮਿਲੀਅਨ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
- 40 ਫੀਸਦੀ ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਬਾਦੀ ਬੀਪੀਐਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ
- 18.7 ਫੀਸਦੀ ਬਜ਼ੁਰਗ ਆਬਾਦੀ ਕੋਲ ਆਮਦਨ ਦਾ ਕੋਈ ਸਥਾਈ ਸਰੋਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।
- ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ
ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਸਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੂਗਰ, ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਫੀ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
