ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਹਾਨ ਵਿਅਕਤੀ ਹੋਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦਿੱਤਾ ਸਗੋਂ ਸਮੁੱਚੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਭਾਸ਼ਣ ਨੂੰ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। 11 ਸਤੰਬਰ ਦਾ ਦਿਨ ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇ ਦਿਨ ਵਜੋਂ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਗਵਿਜੇ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਸਾਲ 131ਵਾਂ ਦਿਗਵਿਜੇ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹੈ, ਜਦੋਂ ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਨੇ ਇਹ ਭਾਸ਼ਣ ਸਾਲ 1893 ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਗੁਲਾਮੀ ਦੀਆਂ ਜੰਜੀਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। 1892 ਵਿੱਚ, ਸਵਾਮੀ ਜੀ 12 ਸਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੰਨਿਆਕੁਮਾਰੀ ਪਹੁੰਚੇ। ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਚਿੰਤਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਦੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਤਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਭਗ 2 ਮਹੀਨੇ 8000 ਮੀਲ ਦਾ ਸਫਰ ਤੈਅ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਜੁਲਾਈ 1893 ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਪੁੱਜੇ।
ਜਦੋਂ ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਪੁੱਜੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲੀ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਸੰਸਦ ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਹ ਸ਼ਹਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਬਿਲਕੁਲ ਅਣਜਾਣ ਸੀ, ਰਿਹਾਇਸ਼ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪੈਸੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਜ਼ੀਰੋ ਡਿਗਰੀ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਇੱਕ ਖਾਲੀ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਸੌਣਾ ਪਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਾਅਦ ‘ਚ ਜਦੋਂ ਸੰਸਦ ਨੂੰ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।
ਇਹ 11 ਸਤੰਬਰ 1893 ਦਾ ਦਿਨ ਸੀ ਜਦੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਧਰਮ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਜਾ ਰਹੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਸਵਾਮੀ ਜੀ ਦੀ ਕੋਈ ਤਿਆਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਰਸਵਤੀ ਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕ ਮੇਰੀਆਂ ਅਮਰੀਕੀ ਭੈਣਾਂ ਅਤੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਸਾਰਾ ਆਡੀਟੋਰੀਅਮ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਤਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਗੂੰਜ ਉੱਠਿਆ। ਉੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਹਰ ਕੋਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਰ ਗੱਲ ਬੜੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਨਾਲ ਸੁਣਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਧਰਮ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਮਾਣ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀਤਾ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦਿਖਾਇਆ। ਅਸੀਂ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਸਵਾਮੀ ਜੀ ਨੇ ਉੱਥੇ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਧਰਮ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜੋ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਧਰਮ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਸ ਧਰਮ ਸੰਸਦ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਸੱਚਾ ਧਰਮ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਉੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਹਰ ਕੋਈ ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਸੰਮਲਿਤ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਲਈ ਕਿਹਾ।
ਦਰਅਸਲ, ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਦੇ ਬਿਆਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਿਸ਼ਵ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕਿਸੇ ਨੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਦੇਸ਼ ‘ਚ ਜਨਮ ਲੈਣ ‘ਤੇ ਮਾਣ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਤਾਏ ਹੋਏ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਅੱਗੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਮਾਣ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਈਸਾਈਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਦੱਖਣ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਸ਼ਰਨ ਲਈ ਸੀ। ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਹੀਆਂ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਹਰ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਹਨ। ਉਸ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿਚ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਫੁੱਲਦਾਰ ਸ਼ਬਦ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਲਈ ਇਕ ਸਬਕ ਵੀ ਸੀ। ਇਸ ਪਹੁੰਚ ਨੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।
