78th Independence Day: ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆਂ 77 ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਹ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਅੱਠ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਬਦਲਿਆ ਹੈ। ਪੁਲਾੜ ਵਿਗਿਆਨ ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੰਗ ਲੜਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿਚ ਵੀ ਤਬਦੀਲੀ ਆਈ ਹੈ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵੱਲੋਂ ਨਵੀਆਂ ਮਿਸਾਈਲਾਂ, ਟੈਂਕ, ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਅਤੇ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਵਪਾਰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਦੁਨੀਆਂ ਬਦਲ ਗਈ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਪਿੱਛੇ ਕਿਵੇਂ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਨਵੇਂ ਦੌਰ ਦੇ ਨਵੇਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਰਿਕਾਰਡ ਕਾਇਮ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਫੌਜੀ ਤਾਕਤ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਚੌਥਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਫੌਜੀ ਖਰਚ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਫੌਜੀ ਖਰਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਸਾਰਕ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਅੱਗੇ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤ ਨੇ 1960 ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਆਪਣੇ ਫੌਜੀ ਖਰਚੇ ਵਧਾਏ ਹਨ।
ਜੇਕਰ ਪਿਛਲੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ 2014 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਲਈ ਸੁਨਹਿਰੀ ਯੁੱਗ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਦੇ ਵਧੇ ਹੋਏ ਬਜਟ ਕਾਰਨ ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨੋਂ ਫੌਜਾਂ ਆਧੁਨਿਕ ਹਥਿਆਰਾਂ-ਪਾਣੀ, ਹਵਾ ਅਤੇ ਹਵਾ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਥਿਆਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬਣ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੋ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਅਸੀਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਛਾਲ ਮਾਰੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਭਾਰਤ 85 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੋਂ ਤਿਆਰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਪਿਛਲੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਬਜਟ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ 2013-14 ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਬਜਟ ਲਈ 2,03,672 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਅਲਾਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਲਈ 6,21,541 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਬਜਟ ਰੱਖਿਆ ਹੈ।
ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਤਮ ਨਿਰਭਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਯਤਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਅਤੇ ਆਈਡੈਕਸ ਸਕੀਮ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ। ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਕਾਰ IDEX ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਸਟਾਰਟਅੱਪਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਵੀ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਵੱਲ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨਾਂ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਜਿਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਯਤਨਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਿੱਜੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਸਥਾਨਕ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਟੈਂਕ, ਬਖਤਰਬੰਦ ਵਾਹਨ, ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼, ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ, ਜੰਗੀ ਜਹਾਜ਼, ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ, ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੋਲਾ-ਬਾਰੂਦ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰਣਨੀਤਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਉਪਕਰਣ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਿਸ਼ਰਿਤ ਧਾਤੂ, ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਸਟੀਲਸ ਵੀ ਹੁਣ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਰੱਖਿਆ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 155 ਐਮਐਮ ਦੀ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਤੋਪ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ‘ਧਨੁਸ਼’, ਹਲਕੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ‘ਤੇਜਸ’, ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਿਸਾਈਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ‘ਆਕਾਸ਼’ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੁੱਖ ਜੰਗੀ ਟੈਂਕ ‘ਅਰਜੁਨ’ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਟੀ-90 ਟੈਂਕ, ਟੀ-72 ਟੈਂਕ, ਆਰਮਡ ਪਰਸੋਨਲ ਕੈਰੀਅਰ ‘ਬੀਐਮਪੀ-2/ਆਈਆਈਕੇ’, ਐਸਯੂ-30 ਐਮਕੇ1, ਚੀਤਾ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ, ਐਡਵਾਂਸਡ ਲਾਈਟ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ, ਡੌਰਨੀਅਰ ਡੋ-228 ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ, ਹਾਈ ਮੋਬਿਲਿਟੀ ਟਰੱਕ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਕਾਰਪੀਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੀਆਂ 6 ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਈਐਨਐਸ ਵਗੀਰ, ਆਈਐਨਐਸ ਕਲਵਰੀ, ਆਈਐਨਐਸ ਕਰੰਜ, ਆਈਐਨਐਸ ਵੇਲਾ ਅਤੇ ਆਈਐਨਐਸ ਵਾਗਸ਼ੀਰ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਐਂਟੀ-ਸਬਮਰੀਨ ਵਾਰਫੇਅਰ ਕਾਰਵੇਟ, ਅਰਜੁਨ ਆਰਮਰਡ ਰਿਪੇਅਰ ਐਂਡ ਰਿਕਵਰੀ ਵਹੀਕਲ, ਬ੍ਰਿਜ ਲੇਇੰਗ ਟੈਂਕ, 155 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਗੋਲਾ-ਬਾਰੂਦ ਲਈ ਬਾਈ-ਮਾਡਿਊਲਰ ਚਾਰਜ ਸਿਸਟਮ, ਮੀਡੀਅਮ ਬੁਲੇਟ ਪਰੂਫ ਵਹੀਕਲ, ਵੈਪਨ ਲੋਕੇਟਿੰਗ ਰਾਡਾਰ, ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਟਿਡ ਏਅਰ ਕਮਾਂਡ ਐਂਡ ਕੰਟਰੋਲ ਸਿਸਟਮ, ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਡਿਫਾਈਨਡ ਰਾਡਾਰ। , ਪਾਇਲਟ ਰਹਿਤ ਟਾਰਗੇਟ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਲਈ ਟਾਰਗੇਟ ਪੈਰਾਸ਼ੂਟ, ਬੈਟਲ ਟੈਂਕ ਲਈ ਆਪਟੋ-ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਸਾਈਟਸ, ਵਾਟਰ ਜੈਟ ਫਾਸਟ ਅਟੈਕ ਕ੍ਰਾਫਟ, ਇਨਸ਼ੋਰ ਪੈਟਰੋਲ ਵੈਸਲ, ਆਫਸ਼ੋਰ ਪੈਟਰੋਲ ਵੈਸਲ, ਫਾਸਟ ਇੰਟਰਸੈਪਟਰ ਬੋਟ ਅਤੇ ਲੈਂਡਿੰਗ ਕਰਾਫਟ ਯੂਟਿਲਿਟੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਵੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਰੱਖਿਆ ਨਿਰਯਾਤ 21 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਪਾਰ
10 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 2014 ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਰੱਖਿਆ ਨਿਰਯਾਤ ਸਿਰਫ਼ 1941 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ। ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ‘ਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ 25 ਗੁਣਾ ਯਾਨੀ ਕਰੀਬ 2400 ਫੀਸਦੀ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਸਾਲ ਭਾਰਤ ਦਾ ਰੱਖਿਆ ਨਿਰਯਾਤ 21 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਪਾਰ ਕਰ ਗਿਆ ਹੈ। ਰੱਖਿਆ ਨਿਰਯਾਤ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਅੰਕੜਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 32 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਹਥਿਆਰ ਬਰਾਮਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਚੋਟੀ ਦੇ 25 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ‘ਚ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ ਬਣਾ ਲਈ ਹੈ। ਚੀਨ, ਯੂਰਪ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਮਰੀਕਾ ਤੱਕ ਹਰ ਕੋਈ ਗਲੋਬਲ ਰੱਖਿਆ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਧਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ 85 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਟਲੀ, ਮਾਲਦੀਵ, ਰੂਸ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ, ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ (ਯੂਏਈ), ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼, ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ, ਪੋਲੈਂਡ, ਮਿਸਰ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ, ਸਪੇਨ ਅਤੇ ਚਿਲੀ ਸਮੇਤ ਕਈ ਦੇਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ 34 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲੇਟ ਪਰੂਫ ਜੈਕਟਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਜਾਪਾਨ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ, ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਯੂਏਈ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ, ਮਿਸਰ ਅਤੇ ਥਾਈਲੈਂਡ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ 10 ਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਅਸਲਾ ਖਰੀਦ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਮਰੀਕਾ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਰੱਖਿਆ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਖਰੀਦ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੰਟਰਸੈਪਟਰ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਨੂੰ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ 2028-29 ਤੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਰੱਖਿਆ ਉਤਪਾਦਨ 3 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਨਿਰਯਾਤ 50,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਉਮੀਦ
