ਇਸ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਹਰ ਵਰਗ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਵੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਨਾਂ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਘੱਟ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਣਗੌਲੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ ਵਿਚ ਇਕ ਨਾਂ ਕਲਪਨਾ ਦੱਤ ਦਾ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਵੀਰ ਮਹਿਲਾ’ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਵਿਚ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ।
ਕਲਪਨਾ ਦੱਤ ਨੇ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਇੰਕਲਾਬੀ ਭਾਸ਼ਣ
27 ਜੁਲਾਈ 1913 ਨੂੰ ਚਟਗਾਓਂ ਦੇ ਸ਼੍ਰੀਪੁਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਜਨਮੀ ਕਲਪਨਾ ਦੱਤ ਨੇ ਭੇਸ ਬਦਲ ਕੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਉਹ ਜਿੱਥੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਨ, ਉਹ ਹੁਣ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਦੌਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਜ਼ੋਰ ਫੜ ਰਹੀ ਸੀ। ਗੁਲਾਮੀ ਦੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਲਪਨਾ ਦੱਤ ਵੱਡੀ ਹੋਈ। ਮੁਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਚਟਗੌਂਗ/ਚਟਗਾਉਂ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਲੱਗੀ।
ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕਲਪਨਾ ਦੀ ਉਮਰ ਮਹਿਜ਼ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਚਟਗਾਉਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਇਨਕਲਾਬੀ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ। ਉਸ ਦਾ ਭਾਸ਼ਣ ਸੁਣ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਲਪਨਾ ਦੀ ਨਿਡਰਤਾ ਅਤੇ ਗੁਲਾਮੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸੋਚ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ। ਕਲਪਨਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਸੀ, ‘ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸਿਰ ਉੱਚਾ ਕਰਕੇ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੱਥੇ ਤੋਂ ਗੁਲਾਮੀ ਦਾ ਕਲੰਕ ਹਟਾਉਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਦੋਸਤੋ, ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਚੁੰਗਲ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਣ ਲਈ ਤਾਕਤ ਇੱਕਠਾ ਕਰੋ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਵਾਲੇ ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ ਦਾ ਸਾਥ ਦਿਓ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਲੜੋ।
ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਹੋਏ ਸਨ ਸ਼ਾਮਲ
ਸਾਲ 1929 ਵਿਚ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਕਲਕੱਤੇ ਚਲੇ ਗਏ। ਇੱਥੇ ਬੇਥੂਨ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। ਆਪਣੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੌਰਾਨ ਕਲਪਨਾ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਪੜ੍ਹਦੀ ਰਹੀ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ। ਉਹ ਤੈਰਾਕੀ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਸਮਾਂ ਕੱਢਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਕਸਰਤ ਵੀ ਕਰਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਸਰੀਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਸਕੇ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਚਾਚਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਬੀਨਾ ਦਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰੀਤਲਤਾ ਵਡੇਦਾਰ ਵਰਗੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। 18 ਅਪ੍ਰੈਲ 1930 ਨੂੰ, ਜਦੋਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ‘ਚਟਗਾਂਵ ਅਸਲਾ ਲੁੱਟ’ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੱਤਾ, ਕਲਪਨਾ ਕੋਲਕਾਤਾ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਚਟਗਾਂਵ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ। ਉਹ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ ਸੂਰਿਆ ਸੇਨ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਮਾਸਟਰ ਦਾ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਕਲਪਨਾ ਦੱਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ‘ਇੰਡੀਅਨ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਆਰਮੀ’ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਮੋਰਚਾ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ। ਚਟਗਾਂਵ ਦੀ ਲੁੱਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਲਪਨਾ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਡਾ ਬਣ ਗਈ ਸੀ।
ਲੜਕੇ ਦੇ ਭੇਸ ਵਿੱਚ ਬੰਬ ਧਮਾਕਾ ਕਰਨ ਦੀ ਬਣਾਈ ਸੀ ਯੋਜਨਾ
ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਕਈ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਪਰ ਕਲਪਨਾ ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਅਸਲਾ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਲਗਾਉਣਾ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਹੋ ਗਈ। ਕਈ ਵਾਰ ਅਜਿਹੇ ਮੌਕੇ ਆਏ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸੂਰਿਆ ਸੇਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਲੜੇ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚੋਂ ਰਿਹਾਅ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਬੰਬ ਨਾਲ ਉੜਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਿਤਿਲਤਾ ਵਰਗੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਥੀ ਮਹਿਲਾ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਕਲਪਨਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸਤੰਬਰ 1931 ਵਿੱਚ ਹਮਲੇ ਦੀ ਤਰੀਕ ਤੈਅ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਭੇਸ ਬਦਲ ਲਿਆ। ਖਬਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਕਲਪਨਾ ਨੇ ਲੜਕੇ ਦੇ ਭੇਸ ‘ਚ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਉਸ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਲਪਨਾ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਬੂਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਉਹ ਕਈ ਵਾਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਚਕਮਾ ਦੇ ਕੇ ਭੱਜਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੀ।
ਕਲਪਨਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆ ਗਈ ਸੀ। ਸਬੂਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਉਸ ‘ਤੇ ਤਿੱਖੀ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ‘ਤੇ ਪੁਲਸ ਪਹਿਰਾ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਕਲਪਨਾ ਭੇਸ ਬਦਲ ਕੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਚਕਮਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਸੀ। ਉਹ ਘਰੋਂ ਭੱਜਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਸੂਰਿਆ ਸੇਨ ਨੂੰ ਮਿਲੀ। ਉਹ ਅਗਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਲੜਦੀ ਰਹੀ। ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੂਰਿਆਸੇਨ ਦੇ ਟਿਕਾਣੇ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ। 16 ਫਰਵਰੀ 1933 ਨੂੰ ਪੁਲਸ ਨੇ ਸੂਰਿਆ ਸੇਨ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਪਰ ਕਲਪਨਾ ਆਪਣੇ ਕੁਝ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਫਿਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਚਕਮਾ ਦੇ ਕੇ ਭੱਜ ਗਈ।
ਕਲਪਨਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਕਈ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਭੱਜਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਪਰ ਮਈ 1933 ਨੂੰ ਕਲਪਨਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫੌਜ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਹੋਇਆ। ਕਲਪਨਾ ਚਾਰੇ ਪਾਸਿਓਂ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਹ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੌਂਪਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਥਿਆਰ ਸੌਂਪਣੇ ਪਏ। ਉਹ ਮਿਦਨਾਪੁਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਵੀ ਮਿਲੇ। ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਚਟਗਾਂਵ ਆਰਸਨਲ ਅਟੈਕ’ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ”ਗਾਂਧੀ ਮੈਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ‘ਚ ਮਿਲਣ ਆਏ ਸਨ। ਉਹ ਮੇਰੀਆਂ ਇਨਕਲਾਬੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੋਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਸਨ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਫਿਰ ਵੀ ਤੁਹਾਡੀ ਰਿਹਾਈ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਾਂਗਾ।
ਜੇਲ ਤੋਂ ਰਿਹਾਅ ਹੋ ਕੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਰ੍ਰਖਿਆ ਕਦਮ
ਕਲਪਨਾ ਨੂੰ 1939 ਵਿੱਚ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਅਗਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ‘ਚ ਕਦਮ ਰੱਖਿਾ। ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਉਹ ਕਈ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲੇ। ਉਸ ਨੇ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਪੜ੍ਹੇ ਸਨ। ਉਹ ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ। 1943 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਪੂਰਨ ਚੰਦ ਜੋਸ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। 1943 ਵਿੱਚ ਹੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਕਲਪਨਾ ਨੂੰ ਬੰਗਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਉਮੀਦਵਾਰ ਬਣਾਇਆ। ਉਹ ਚੋਣ ਜਿੱਤਣ ‘ਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ।
ਕਲਪਨਾ ਦੱਤ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ‘ਵੀਰ ਮਹਿਲਾ’ ਦਾ ਖਿਤਾਬ
ਹੋਰ ਮਤਭੇਦਾਂ ਕਾਰਨ ਕਲਪਨਾ ਦੇ ਪਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਚਟਗਾਂਵ ਡਕੈਤੀ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਆਪਣੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਵੀ ਲਿਖੀ। ਉਹ ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਆਈ ਸੀ। ਸਾਲ 1979 ਵਿੱਚ, ਕਲਪਨਾ ਦੱਤ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ‘ਵੀਰ ਮਹਿਲਾ’ ਦੇ ਖਿਤਾਬ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਉਹ 8 ਫਰਵਰੀ 1995 ਨੂੰ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਗਏ। ਕਲਪਨਾ ‘ਤੇ ਇਕ ਕਿਤਾਬ ‘ਡੂ ਐਂਡ ਡਾਈ: ਚਿਟਗਾਮ ਵਿਦਰੋਹ’ ਲਿਖੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ‘ਚ ‘ਖੇਲੇਂਗੇ ਹਮ ਜੀ ਜਾਨ ਸੇ’ ਨਾਂ ਦੀ ਫਿਲਮ ਵੀ ਬਣੀ ਸੀ, ਜਿਸ ‘ਚ ਅਦਾਕਾਰਾ ਦੀਪਿਕਾ ਪਾਦੂਕੋਣ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਇਆ ਸੀ।
ਤਾਂ ਇਹ ਸੀ ਉਸ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਸਿਪਾਹੀ ਕਲਪਨਾ ਦੱਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਬੜੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਨਿਡਰਤਾ ਨਾਲ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ। ਦੇਸ਼ ਲਈ ਉਹ ਜੇਲ੍ਹ ਵੀ ਗਈ। ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀ ਉਸ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ‘ਤੇ ਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ।
