ਭਾਰਤੀ ਰਵਾਇਤਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਕੇ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਦੇਸ਼

Opinion: ਭਾਰਤ, ਜੋ ਕਦੇ ਸੋਨੇ ਦੀ ਚਿੜੀ ਸੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਅਰਥਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਸੀ, ਗੁਲਾਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਮੁਗਲਾਂ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਦੀਵੀ ਸੋਚ ਜਿੰਨੀ ਤਾਕਤਵਰ ਸੀ, ਗੁਲਾਮੀ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਉੱਤੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਮਲੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੇ। ਪਰ ਹੁਣ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੁਰਾਤਨ ਆਰਥਿਕ ਸੋਚ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਇਸ ਨਾਲ ਇਕਸੁਰਤਾ ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਹੀ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਗੌਰਵਮਈ ਦੌਰ ਮੁੜ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਰਿਸ਼ੀ-ਮਹਾਂਪੁਰਖਾਂ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਇੱਕ ਘਰੇਲੂ ਪਰੰਪਰਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਘਰੇਲੂ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਮਾਜਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਚਿੰਤਨ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਰਿਹਾ। ਜਿੱਥੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦੇ ਰਿਸ਼ੀ-ਮੁਨੀਆਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਰਾਜੇ ਦੀ ਪਹਿਲ ਰਹੀ, ਉੱਥੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸੇਧ ਦੇਣ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕੰਮ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਸੋਚ ਵੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਰਥਿਕ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹੀ। ਰਾਜਾ ਸ਼ਾਹੀ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਸਾਧੂਆਂ ਨਾਲ ਬੈਠ ਕੇ ਸੋਚਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹੋਰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਰਾਜ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੋਏ। ਇਸੇ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸੋਨੇ ਦੀ ਚਿੜੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੈਰ ਸਪਾਟੇ ਦਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ‘ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ ਸੀ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਨੇ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​​​ਕੀਤਾ, ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਗਮ ਲਗਾਤਾਰ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਿਸ਼ੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਉਤਸ਼ਾਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਮਕਾਲੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਵੀ ਧਾਰਮਿਕ ਸੈਰ ਸਪਾਟੇ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤੀ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਨਵੇਂ ਮੌਕੇ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਪਿਛਲੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਏ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ। ਓਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਆਰਥਿਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਵੀ ਵਧੀ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਪੱਧਰ ਉੱਚਾ ਹੋਇਆ, ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧ ਗਈਆਂ। ਇਸ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਹੁਣ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਨਵੇਂ ਧਾਰਮਿਕ ਗਲਿਆਰੇ ਬਣਾਉਣ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਲੱਖਾਂ ਨਵੇਂ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣ।

ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਰਿਵਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਪਰਿਵਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਹੈਰਾਨੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਸੰਯੁਕਤ ਪਰਿਵਾਰ ਬੇਸ਼ੱਕ ਘੱਟ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸੰਕਟ ਦੀ ਘੜੀ ਵਿੱਚ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਰੂਪ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਰੂਪ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲਿਜਾਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਹਾਈ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਛੋਟੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਦੋ ਜਣੇ ਕਮਾਉਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਤਾੰ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਾਂਝੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾ ਜਣੇ ਕਮਾਉਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੋਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਫਰਕ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪਰਿਵਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਲਈ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਦਾ ਵਤੀਰਾ ਵੀ ਆਰਥਿਕ ਸੋਚ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲਿਜਾਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਦੀਆਂ ਸ਼ੁੱਧ ਰਹੀਆਂ, ਰੁੱਖ ਸੰਘਣੇ ਜੰਗਲਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸ਼ੁੱਧ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਹੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਨਦੀਆਂ, ਰੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਸਮੁੱਚੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਸਬੰਧ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਰਤ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਪੁਰਾਤਨ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਜੈਵਿਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਨਾਤਨ ਕਾਲ ਨੂੰ ਵੀ ਅਮੀਰ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਨੈਤਿਕ ਫਰਜ਼ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਮੁਗਲਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵੀ ਟੁੱਟਣ ਲੱਗੀਆਂ।

ਸਨਾਤਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਪੂਜੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਗਊ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੇ ਖਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਮੁਸਲਿਮ ਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਤਨ ਅਤੇ ਵਿਖੰਡਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਇਸ ਦੇਸ਼ ‘ਚ ਆਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ‘ਚ ਭਾਰਤੀ ਮੂਰਖ ਸਨ। ਮੁਗਲਾਂ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਸਮੈ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥੀਂ ਲੁੱਟਿਆ ਗਿਆ। ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਵਿਸ਼ਵ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦਾ 33 ਫੀਸਦੀ ਹਿੱਸਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਕਾਫੀ ਹੇਠਾਂ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ। ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਗੜਨ ਲੱਗਾ। ਨਾਲੰਦਾ ਵਰਗੀਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਸਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਦੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ।

ਮੁਸਲਮਾਨ ਸ਼ਾਸਕ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਰਨ, ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਹੜੱਪਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਵਾ ਸਨ ਜਨੇਊ ਸਾੜਦਾ ਸੀ। ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਮਸਜਿਦਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਦੱਖਣ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਮੁਸਲਿਮ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਬਚਾਇਆ ਅਤੇ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਵੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮੈ ਦੇ ਅਮੀਰ ਮੰਦਰ ਹਨ, ਜੋ ਉਸ ਕਾਲ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਭਗਤੀ ਕਾਲ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ। ਅਕਬਰ ਵਰਗਾ ਆਦਮੀ ਡਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਤੁਲਸੀਦਾਸ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅੱਗੇ ਝੁਕ ਗਿਆ।

ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤਾਂ ਸਫ਼ਲਤਾਪੂਰਵਕ ਲੜੀ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ ਮਾੜਾ ਨਤੀਜਾ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਹੋਣਾ ਰਿਹਾ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ 70 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਰੱਕੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਿੰਨੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਸਾਲ 2014 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਸਨ ਸੰਭਾਲਿਆ। ਸਖ਼ਤ ਆਰਥਿਕ ਫੈਸਲੇ ਲਏ। ਜਨਤਾ ਨੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਰੀਬ 10 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਈ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵੱਡੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਕਈ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਤਾਕਤਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਜਿਸ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤੀ ਰਵਾਇਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਜਲਦੀ ਹੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਬਣ ਜਾਵੇਗੀ।

ਇਹ ਇਸ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਤਾਕਤ ਹੈ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਦੌਰ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਪਣੇ 80 ਕਰੋੜ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਭੋਜਨ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਕੋਰੋਨਾ ਵੈਕਸੀਨ ਵੀ ਮੁਫਤ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਈ ਗਈ। ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸੜਕ ਨਿਰਮਾਣ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿਕਲਪਕ ਊਰਜਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਤਰੱਕੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਫਾਈ, ਗਰੀਬਾਂ ਲਈ ਘਰ, ਗਰੀਬਾਂ ਲਈ ਪਖਾਨੇ ਵਰਗੇ ਛੋਟੇ ਮੁੱਦੇ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਤਰਜੀਹ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਬਣਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਸਾਧਨ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਖੂਬੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਮੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਥੋਂ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦਿਨ-ਬ-ਦਿਨ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੁਟੀਰ ਅਤੇ ਲਘੂ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਦਿਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕਈ ਲਗਾਤਾਰ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਹਿਕਾਰਤਾ ਮੰਤਰਾਲਾ ਬਣਾ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਹਿਕਾਰਤਾ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਕਾਮਯਾਬ ਕਰਨ ਦਾ ਰਾਹ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਹੈ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਵੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕਈ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵੱਡੇ ਹਸਪਤਾਲ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਮਾਜ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਰਗਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਲਾਜ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਮੁਫ਼ਤ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਏਮਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਭਾਰਤ ਦਾ ਯੋਗਾ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਕ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਸਿਹਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤਰੱਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਝੰਡੇ ਗੱਢ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਰਤੀ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਪੁਕਾਰ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਰਵਾਸੀ ਭਾਰਤੀ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਅਰਥਚਾਰੇ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਨਾਤਨ ਫਲਸਫਾ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਫੈਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਾਂਗ ਇੱਥੇ ਵੀ ਮੰਦਰ ਬਣ ਰਹੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਭਿਆਸ ਉੱਥੇ ਪ੍ਰਵਾਨ ਹੋਣ ਲੱਗਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਹਲਾਦ ਸਬਨਾਨੀ (ਲੇਖਕ, ਵਿੱਤੀ ਮਾਹਿਰ ਅਤੇ ਸੀਨੀਅਰ ਕਾਲਮਨਵੀਸ)