Madhya Pradesh News: ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ (A.S.I.) ਨੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਧਾਰ ਭੋਜਸ਼ਾਲਾ ‘ਚ ਸਰਵੇਖਣ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ 22 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਕਰੇਗਾ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਇਹ ਸਰਵੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ 1700 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਤਨ ਵਸਤਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ 37 ਮੂਰਤੀਆਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਮਿਲੀ ਸਭ ਤੋਂ ਖਾਸ ਮੂਰਤੀ ਮਾਂ ਵਾਗਦੇਵੀ ਯਾਨੀ ਸਰਸਵਤੀ ਦੀ ਖੰਡਿਤ ਮੂਰਤੀ ਹੈ।
ਭੋਜਸ਼ਾਲਾ ਮੁਕਤੀ ਯੱਗ ਦੇ ਸੰਯੋਜਕ ਨੇ ਸਰਵੇਖਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵੱਡੇ ਖੁਲਾਸੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਮਿਲੇ ਪੁਰਾਤਨ ਵਸਤੂਆਂ ਤੋਂ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭੋਜਸ਼ਾਲਾ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਸੀ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ 37 ਮੂਰਤੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਜਟਾਧਾਰੀ ਭੋਲਨਾਥ, ਹਨੂੰਮਾਨ, ਸ਼ਿਵ, ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਾਗਦੇਵੀ, ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼, ਮਾਤਾ ਪਾਰਵਤੀ, ਭੈਰਵਨਾਥ ਆਦਿ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ‘ਚ ਭੋਜਸ਼ਾਲਾ ਦੇ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਇਮਾਰਤ ‘ਚੋਂ 10ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਚਾਂਦੀ, ਤਾਂਬਾ, ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ ਅਤੇ ਸਟੀਲ ਦੇ ਕੁੱਲ 31 ਸਿੱਕੇ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕੁਝ ਸਿੱਕੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਪਰਮਾਰ ਰਾਜੇ ਮਾਲਵੇ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਧਾਰ ਨਾਲ ਰਾਜ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
ਸਰਵੇਖਣ 3 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ
11 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਇੰਦੌਰ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਏਐਸਆਈ ਨੂੰ ਭੋਜਸ਼ਾਲਾ ਦੇ 500 ਮੀਟਰ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਰਵੇਖਣ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਸਰਵੇਖਣ 22 ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 27 ਜੂਨ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ।
ਵਿਵਾਦ ਕੀ ਹੈ?
ਭੋਜਸ਼ਾਲਾ ਕੰਪਲੈਕਸ ਰਾਜਾ ਭੋਜ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਕੁਝ ਹਿੰਦੂ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਭੋਜਸ਼ਾਲਾ ਦਾ ਵਿਵਾਦਿਤ ਸਮਾਰਕ ਦੇਵੀ ਵਾਗਦੇਵੀ (ਸਰਸਵਤੀ) ਦਾ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਸਬੂਤ ਵਜੋਂ ਹਿੰਦੂ ਧਿਰ ਵੱਲੋਂ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਇਹ ਭੋਜਸ਼ਾਲਾ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏ.ਐਸ.ਆਈ. ਏ.ਐੱਸ.ਆਈ. ਨੇ 7 ਅਪ੍ਰੈਲ 2003 ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਮੰਗਲਵਾਰ ਭੋਜਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ। ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਸੀ। ਮੁਸਲਿਮ ਸਮਾਜ ਇਸ ਬੈਂਕੁਏਟ ਹਾਲ ਨੂੰ ਕਮਾਲ ਮੌਲਾਨਾ ਮਸਜਿਦ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਹਿੰਦੂਸਥਾਨ ਸਮਾਚਾਰ
