K-4 Nuclear Ballistic Missile: ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਨੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਪਰਮਾਣੂ ਪਣਡੁੱਬੀ INS ਅਰਿਘਾਟ ਤੋਂ 3,500 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੱਕ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਬੈਲਿਸਟਿਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦਾ ਸਫਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕੀਤਾ। ਚੀਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰ ਇਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦੀ ਰੇਂਜ ਵਿੱਚ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕੇ-4 ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦਾ ਸਫਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਹੈ।
ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸੰਚਾਲਿਤ ਬੈਲਿਸਟਿਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪਣਡੁੱਬੀ ਆਈਐਨਐਸ ਅਰਿਘਾਟ ਨੂੰ 29 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਾਲ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਰਣਨੀਤਕ ਸਮਰੱਥਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ‘ਜਲ ਯੁੱਧ’ ‘ਚ ਹੋਰ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹਾਸਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਪਰਖਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਰਮਾਣੂ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੀ ਕੇ-4 ਪਣਡੁੱਬੀ ਦੀ 6,000 ਟਨ ਪਣਡੁੱਬੀ ਅਰਿਘਾਟ ਤੋਂ ਲਾਂਚ ਕੀਤੀ ਬੈਲਿਸਟਿਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦਾ ਸਫਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਪ੍ਰੀਖਣ ਦੀ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰਤ ਪੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ, ਪਰ ਰੱਖਿਆ ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੇ-4 ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ ਦੇ ਤੱਟ ਤੋਂ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਇੱਕ ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਠੋਸ ਈਂਧਨ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਕੇ-4 ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦੀ ਰੇਂਜ 3,500 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੇ-4 ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦਾ ਪ੍ਰੀਖਣ ਸਿਰਫ ਪਣਡੁੱਬੀ ਪੋਂਟੂਨ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਜਲ ਸੈਨਾ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੰਚਾਲਿਤ ਪਣਡੁੱਬੀ ਤੋਂ ਇਹ ਲਾਂਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਲਈ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸੂਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਆਪਣੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੀਖਣ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਭਾਰਤ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਮੱਧਮ ਦੂਰੀ ਦੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਲਈ ਪਬਲਿਕ ਸੈਕਟਰ ਅਲਰਟ ਅਤੇ ਏਅਰਮੈਨ ਨੂੰ ਨੋਟਿਸ (ਨੋਟਮ) ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਨੋਟਮ ‘ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ 27 ਤੋਂ 30 ਨਵੰਬਰ ਦਰਮਿਆਨ 3,500 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ‘ਤੇ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦਾ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। NOTAM ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਨੋਟਿਸ ਹੈ ਜੋ ਹਵਾਈ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ‘ਤੇ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਪਾਇਲਟਾਂ ਨੂੰ ਉਡਾਣ ਮਾਰਗ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਭਾਵਿਤ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸੁਚੇਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਪਣੀ ਰਣਨੀਤਕ ਰੱਖਿਆ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ।
ਆਈਐਨਐਸ ਅਰਿਘਾਟ ਭਾਰਤੀ ਬੇੜੇ ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਪਰਮਾਣੂ ਸੰਚਾਲਿਤ ਪਣਡੁੱਬੀ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਰੋਕੂ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਣਡੁੱਬੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਟਿਪਡ ਬੈਲਿਸਟਿਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਨੂੰ ਲਿਜਾਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ SSBN ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਰਮਾਣੂ ਪਣਡੁੱਬੀ ਅਰਿਹੰਤ 750 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕੇ-15 ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਆਈਐਨਐਸ ਅਰਿਘਾਟ 3,500 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਸਟਰਾਈਕ ਰੇਂਜ ਨਾਲ ਵਧੇਰੇ ਉੱਨਤ ਕੇ-4 ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
