Kartik Purnima 2024: ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦਾ ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਾਰਤਿਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਦੇ ਦਿਨ ਨੂੰ ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਅੱਜ 15 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਹੈ। ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਨੂੰ ‘ਗੰਗਾ ਸਨਾਨ ਪੂਰਨਿਮਾ’ ਅਤੇ ‘ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਪੂਰਨਿਮਾ’ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਇਸ਼ਨਾਨ, ਦਾਨ ਅਤੇ ਦੀਵੇ ਚੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੀ ਤਰੀਕ 15 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 06:19 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 16 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 02:58 ਵਜੇ ਤੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਦੀ ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਕੁਝ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ 30 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਸ਼ਸ਼ ਰਾਜਯੋਗ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਅੱਜ ਦਾ ਦਿਨ ਹੋਰ ਵੀ ਖਾਸ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ ‘ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜਯੰਤੀ ਵੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ‘ਗੁਰੂ ਪੂਰਬ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਨ ਤੁਲਸੀ ਮਾਤਾ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾਂ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਲਾਭਕਾਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਚੰਦਰਮਾ ਆਪਣੇ ਪੂਰੇ ਆਕਾਰ ਵਿਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਸਤਿਆਨਾਰਾਇਣ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨਾ ਵੀ ਚੰਗਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਸੁਰ ਰਾਕਸ਼ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਪੂਰਨਿਮਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੀਆਂ ਪੌਰਾਣਿਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਕੀ ਹਨ।
ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਸੁਰ ਦੈਂਤ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਸੀ।
ਹਿੰਦੂ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਸੁਰ ਨਾਮਕ ਦੈਂਤ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਸੀ। ਦੈਂਤ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਸੁਰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਲਈ ਖਤਰਾ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਸੁਰ ਦੈਂਤ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਸ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੇਵਤੇ ਵੀ ਇਸ ਦਿਨ ਕਾਸ਼ੀ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾ ਦਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਾਪਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਕਾਰਤਿਕ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਪੁਰਵਾ ਜਾਂ ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਵਿੱਚ, ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵੀ ਜੀ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
