Chhath Festival: ਛਠ ਪੂਜਾ ਬਿਹਾਰ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਝਾਰਖੰਡ ਵਿੱਚ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਛੱਠੀ ਮਈਆ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਖਤ ਵਰਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਚਾਰ ਦਿਨ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। ਛਠ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਛਠ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਚੈਤਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਕਾਤਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਵਾਰ ਇਸ ਮਹਾਂਉਤਸਵ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 5 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਨਹਾਐ-ਖਾਐ ਨਾਲ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ 8 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਦੇ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਅਰਘ ਦੇਣ ਨਾਲ ਹੋਵੇਗੀ। ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕੁਝ ਖਾਸ ਗੱਲਾਂ। ਛਠ ਪੂਜਾ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਰਾਹੀਂ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਪ੍ਰਤੀ ਧੰਨਵਾਦ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਸੂਰਜ ਦੇਵ ਦੀ ਭੈਣ ਛਠੀ ਮਈਆ ਦੀ ਵੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਸਬੰਧੀ ਕਈ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ।
ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸਾੰਬ ਕੋੜ੍ਹ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਰੀ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਨਾਲ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਹ ਕੋੜ੍ਹ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਜ ਦੇ 12 ਮੰਦਰ ਬਣਾਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਓਡੀਸ਼ਾ ਦਾ ਕੋਨਾਰਕ ਸੂਰਜ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਔਰੰਗਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਹੈ।
ਲੋਕ ਇਸ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਦੇਵਰਕ ਸੂਰਜ ਮੰਦਰ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਮਾਨਤਾ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਅਤੇ ਦੈਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲੜਾਈ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਹਾਰ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਮਾਂ, ਅਦਿਤੀ ਨੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਲਈ ਇਸ ਸਥਾਨ (ਦੇਵਰਕ ਸੂਰਜ ਮੰਦਿਰ) ‘ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਮਾਤਾ ਅਦਿਤੀ ਦੀ ਤਪੱਸਿਆ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਕੇ, ਛੱਤੀ ਮਈਆ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵਰਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਤੇਜਸਵੀ ਪੁੱਤਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਵੇਗੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਛੱਤੀ ਮਈਆ ਦੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਨਾਲ, ਭਗਵਾਨ ਆਦਿਤਿਆ ਨੇ ਅਵਤਾਰ ਲਿਆ।
ਭਗਵਾਨ ਆਦਿਤਿਆ ਨੇ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦੈਂਤਾਂ ਉੱਤੇ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ, ਛਠ ਪੂਜਾ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਜਨਮ, ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
